Bonifatius Kloosterpad

IN HET VOETSPOOR VAN 
HEILIGEN EN PELGRIMS

De Noordzee schonk de wereld Fryslân. Een waterrijke delta aan het eind van talloze riviermondingen. Een gebied van kreken, geulen, slikvelden, schorren, kwelders, oeverwallen en stranden. Een land dat met de getijden mee bewoog, dat steeds andere gedaanten aannam. Na het instorten van het Romeinse Rijk werkten de Friezen zich op tot een Europese grootmacht met een handelsvloot en filialen in riviersteden en havens aan zee in Duitsland, Frankrijk, Engeland enlangs de Oostzee.

De Angelsaksische monniken Willibrord en Bonifatius verspreidden het christelijk geloof onder de Friezen. In hun kielzog volgden andere missionarissen en weer later de middeleeuwse kloosterorden. De dood (in 754) en heiligverklaring van Bonifatius leidde tot een pelgrimsstad aan het wad: Dokkum was in de middeleeuwen lang de belangrijkste zeehaven in het noorden.De kerstening en komst van de kloosters brachten nieuwe inzichten op waterstaatkundig gebied -inpoldering, sluizen en bedijkingen - en legden de basis voor het hedendaagse cultuurlandschap in Fryslân. De nalatenschap van heiligen, monniken en pelgrims levert boeiende verhalen op. De snippers informatie en de sporen in streeknamen en het landschap, al is het maar een minieme afdruk, laten zich al wandelend lezen en begrijpen. Het Bonifatius Kloosterpad verbindt Schiermonnikoog met Wolvega en ontsluit alle belangrijke kloosterlocaties, uithoven en voorwerken in Noordoost- en Zuidoost-Fryslân. De verhalen roepen een beeld op van toewijding, doorzettingsvermogen, vernuft en gedrevenheid om goed te doen, te helpen, te werken en te bidden. 

Dichter bij God kon je eigenlijk in het aardse bestaan niet komen, kleine paradijsjes van gemeenschapszin en creatief vernuft. De werkelijkheid was natuurlijk weerbarstiger, de pogingen om de hemel te veroveren gedoemd tot mislukken. Het levert mooie, zinnenprikkelende verhalen op en uiteenlopende cultuurlandschappen: van Wad tot woud. De dijkenbouw, vervening, aanleg van waterschapswerken als sluizen en dammen, ontwikkeling van ambachten en wetenschap, drukten een onuitwisbaar stempel op het landschap. Wie van noord naar zuidoost wandelt in Fryslân, doorkruist alle denkbare landschapstypen en verschijningsvormen. Van de waddenkust met duinen en kwelders naar het ingedijkt open zeekleigebied met terpdorpen en middeleeuwse kerken, de veengebieden doorsneden door vaarten en wijken en voorzien van elzen- en eikensingels en de hogere zandgronden met beekdalen en oeverwallen met heidevelden en bossen. De afwisseling van streeklandschappen weerspiegelt de veelkleurige en veelvormige geschiedenis sinds de middeleeuwen. Voor wie er bij stilstaat en oog voor heeft, laat de erfenis van Bonifatius zich nog altijd goed lezen. De klooster- en kerkenpaden, schouwpaden, lijk- en dijkwegen zijn sprekende getuigen uit vervlogen tijden.

Het Bonifatius Kloosterpad bestaat uit twaalf aaneengesloten etappen tussen Dokkum en Wolvega en dertien rondwandelingen: op Schiermonnikoog, rond Anjum, om Dokkum heen, Burgum, Drachten, Oosterwolde, Wolvega en een meerdaagse route bij Buitenpost. In totaal beslaat de route over het wandelnetwerk in Fryslân zo’n 450 kilometer. De realisatie van deze route is mogelijk gemaakt dankzij financiële steun van Iepen Mienskip Fûns, de gemeenten die het pad doorkruist, Wetterskip Fryslân, en It Fryske Gea. Landlopen en lanterfanten dwingen de voetreiziger over te schakelen op een ander tempo, weg van de hectiek. Het opent de blik voor andere ervaringen en bezinning. Het Bonifatius Kloosterpad belicht de rijke historie van de kloosters en landschappen en toont de onlosmakelijke band tussen beiden. De pelgrim ruikt en ziet afdrukken van eeuwen in weidse akkers, graslanden, intieme boomwallen, coulissen, vaarten en wijken. Er is veel aandacht voor de gevarieerde natuur onderweg. Van noord naar zuid maakt de wandelaar kennis met het hedendaagse klooster Schiermonnikoog in Huize Rijsbergen, de abdijen Sion en Weerd, Bonifatiusabdij en -kapel in Dokkum, Claercamp bij Rinsumageast, Veenklooster, Vrouwenklooster, Gerkesklooster, Buweklooster, het Barraconvent in Burgum, Smelne in Smalle Ee en het Karmel klooster bij Drachten, Trimunt, Mariahof in Bakkeveen, Steenkerk bij Luinjeberd, het Hasker- en Schoter Convent ten noorden en zuiden van Heerenveen en als laatste op de grens met Overijssel, Blesdijke. Een reis tussen uitersten die de verbeeldingskracht van de pelgrim voedt en inspireert. Een fijne voettocht. 

Fokko Bosker en Lammert de Hoop
Lippenhuizen/Dokkum, 
september 2019